Oba hojalygy üçin zyýanly çekirtgeler şu günler Balkan welaýatynda ýaýrady. Ýerli häkimiýetler mör-möjeklere garşy göreşmek üçin himiki serişdeleri ýerüsti hem awtoulaglardan, hem-de uçarlar bilen howadan pürkýärler.
Balkan welaýatynyň birnäçe etrabynda ýaýran köp sanly çekirtgeler ekinlere zyýan ýetirdi. Bereket we Magtymguly etraplarynda baglar, şeýle hem bugdaý we pagta ekinleri weýran boldy.
Sebitde oba hojalygynyň edaralary "Oba hyzmat" we "Türkmenhimiýa" himiki serişdeleri ulanyp, mör-möjeklere garşy giňişleýin göreş çärelere başlady. Himiki serişdeler howadan uçarlar we ýerde traktorlar bilen sepilýär. Emma bu işlere gatnaşýan işgärler, alnyp barylýan çäreleriň mör-möjekleri zyýansyzlandyrmak üçin ýeterlik däldigini aýdýarlar.
Adynyň agzalmazlygyny sorap, anonim gürleşen ýerli agronom Azatlyga şeýle diýdi: "Tehnika we himiki serişdeler ýetmezçilik edýär. Gysga wagtyň içinde uzak aralygy söküp geçmäge ukyply zyýanly mör-möjekler eýýäm ep-esli ekinleri ýok etdi. Daýhanlar köp zyýan çekýärler".
Habarçylaryň maglumatlaryna görä, ýurduň günorta tarapyndan, Eýrandan gelýän çekirtgeleriň köpüsi geçen anna güni peýda bolupdyr. Mör-möjekler ýerli daýhan birleşikleriniň ekinlerini iýip ýok edýär.
Sebitiň ýolbaşçylary zyýanly mör-möjekleriň çozmagy we oba hojalygyna ýetirilen zyýanynyň mukdary barada resmi düşündiriş bermediler. Anonim gürlän ýerli bilermenler bolsa, ýeten zyýana baha berip, ekinleriň dörtden bir böleginiň ýok edilendigini aýtdylar.
Birnäçe ýyl ozal Türkmenistan we Merkezi Aziýanyň beýleki ýurtlary soňky ýigrimi ýyl döwründe çekirtgeleriň iň güýçli epidemiýasy bilen ýüzbe-ýüz bolupdy. Azatlyk Radiosynyň habarçylarynyň sözlerine görä, 2020-nji ýylyň maý aýynda diňe Lebap welaýatynyň Kerki etrabynda çekirtgeler 35 000 gektardan gowrak meýdanda ekilen bugdaýy, tüwini we beýleki ekinleri iýip zaýalapdy.
Ondan bir ýyl öň çekirtgeler Aşgabada hem çözupdy. Habarçylar 2019-njy ýylyň maý aýynda paýtagtda mör-möjekleriň, şol sanda çekirtgeleriň we kebelekleriň anomal köplügi barada habar beripdiler.
Bilermenler tutuş Merkezi Aziýa üçin mahsus bolan şol hadysanyň, aşa güýçli ýagyş sebäpli çyglylygyň ýokarlanmagy bilen ýüze çykandygyny aýtdylar.
Mör-möjekleriň köpelmegi üçin amatly howa şertleri, ýokary çyglylyk çekirtgeleriň ýaýramagyna sebäp boldy. Çekirtgeleriň ummasyz mukdary Türkmenistanyň, Özbegistanyň, Gazagystanyň we Täjigistanyň çäklerine ýaýrady.
Çekirtgeler, ýol ugrundaky ösümlikleri iýip, ekinleri ýok edýär. Birleşen Milletler Guramasynyň Azyk we Oba hojalygy edarasy (FAO) çekirtgeleri "ösümlikleriň ähli görnüşleri bilen iýmitlenip bilýän iň doýmaz mör-möjeklerden biri" diýip häsiýetlendirýär.
Şeýle hem, bu maglumata görä, bary-ýogy bir inedördül kilometr meýdanda "bir gündizde 40 million töweregi çekirtge ýerleşdirip bilýär we 35 000 adamyň iýip bilýän iýmitini iýmäge ukyply" bolup bilýär. Çekirtge günde 150 kilometre çenli uzaklyga uçup bilýär we ömrüniň dowamynda köpelmek üçin amatly şertleri gözläp iki müň kilometre çenli arany geçip bilýär.
Rus dilinde hem okaň
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPNulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.