Türkmenistanyň “Türkmenhimiýa” döwlet konserni Belarusyň “Belgorhimprom” kärhanasy bilen hyzmatdaşlygyň netijesinde çeken zyýanynyň $911 milliona deň bolandygyny kesgitledi. Bu barada garaşsyz turkmen.news neşiri özüne düşen degişli dokumentlere salgylanyp habar berýär.
Çekilendigi aýdylýan zyýanyň hyzmatdaşlygyň anyk haýsy ugry boýunça ýetendigi gönümel aýdyňlaşdyrylmasa-da, munuň belarus tarapynyň 2017-nji ýylda Lebabyň Garlyk sebitinde guran dag-magdan baýlaşdyryjy kombinaty bilen baglydygyny çaklasa bolýar.
Ýatlatsak, Garlyk kombinatynyň düýbi türkmen we belarus prezidentleriniň gatnaşmagynda 2009-njy ýylyň iýun aýynda tutulypdy, emma onuň ulanylmaga berilmegi birnäçe gezek yza süýşdi, taraplar bu gijikmede bir-birini aýyplady.
Galyberse-de, soňundan Garlyk kombinatynyň eýesi bolan “Türkmenhimiýa” döwlet konserni, habarlardan mälim bolşuna görä, potratçynyň bu kärhana boýunça öz üstüne alan işlerini doly berjaý etmändigini aýtdy, “Belgorhimprom” bolsa, taslamany doly tamamlandygyny, emma iş buýrujynyň edilen iş üçin doly tölegi geçirmändigini öňe sürdi.
Şol pursat, bu kombinat arkaly ýylda Hytaýa we Hindistana 1.2 million tonna dökün ibermek göz öňünde tutulýandygy aýdylsa-da, soňundan onuň “zyýana işleýändigi” bellenipdi. 2018-nji ýylyň resmi türkmen maglumatlaryna görä, kombinat göz öňünde tutulan ýyllyk önümçilik kuwwatynyň takmynan 2% töwereginde dökün öndüripdir.
Mundan soň, taraplar “mynasyp çykalga” tapmak barada ylalaşsalar-da, görnüşinden, türkmen gaznasyna 1,1 milliard dollara düşen bu desganyň üstündäki jedeller häzirki güne çenli hem çözülmän gelýär.
Turkmen.news neşiriniň maglumatyna görä, Stokgolmyň Söwda palatasynyň Arbitraž edarasynda türkmen tarapyna dünýäniň iň iri ýuridiki şirketleriniň biri bolan “Squire Patton Boggs” wekilçilik edýär. Türkmenistan bu şirketi $9 milliona tutupdyr. Bellesek, Türkmenistanyň “Squire Patton Boggs” bilen işleşmekde eýýäm tejribesi bolup, mundan iki ýyl öň, bu şirket iki sany aýra-başga arbitraž işlerinde Türkmenistany üstünlikli gorandygyny habar beripdi.
Garaşsyz neşiriň ygtyýarlygyndaky dokumentlere laýyklykda, 2018-nji ýylyň 28-nji maýynda Türkmenistan birtaraplaýyn görnüşde “Türkmenhimiýa” döwlet konserni bilen “Belgorhimpormyň” arasyndaky şertnamany ýatyrypdyr we dekabrda bu iş bilen baglylykda Stokgolmyň arbitražyna arza bilen ýüz tutupdyr.
“SRK Consulting” we “PricewaterhouseCoopers” şirketleriniň geçiren tehniki we maliýe auditiniň netijesinde, “Squire Patton Boggs” şirketiniň ýuristleri “Belgorhimproma” $911 million möçberinde şikaýaty bildiripdirler.
Belarus tarapy bu şikaýaty ret edip, 2020-nji ýylyň 21-nji dekabrynda $418 million möçberinde garşylykly arzany ýollapdyr. Mundan öň, ýagny 2019-njy ýylda belarus tarapy Türkmenistandan bu kombinatyň gurluşygy üçin $150 million möçberinde tölegi almandygyny öňe sürüpdi.
Turkmen.news arbitraž diňlenişiniň şu ýylyň fewralynda geçirilmeli edilendigini, emma munuň bilen baglylykdaky netije boýunça ne ýuridiki şirketiň, ne-de artbitražyň saýtynda häzirlikçe maglumat ýerleşdirilendigine ünsi çekdi.
Türkmen häkimiýetleri we metbugaty belarus şirketi bilen dowam edýän bu jedelli iş barada asla maglumat bermeýärler. Bular barada Azatlygyň soraglaryna hem jogap bermekden ýüz öwürýärler.
Mundan başga-da, soňky döwürde kombinatyň iş-önümçilik ýagdaýy, berýän önümi hakynda hem tasdan hiç bir maglumat berilmeýär.
Synçylar Türkmenistanyň soňky on ýyllykda ykdysadyýetini diwersifikasiýa etmek niýeti bilen guran we gurýan, milliardlarça dollar serişde harçlaýan desgalarynyň köpüsiniň ykdysady manysyny sorag astyna alýarlar.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.