Lebabyň dolandyryş merkezinde biometriki pasport almak ýa-da ony täzelemek üçin nobata diňe ýylyň aýagyndan başlap ýazga durup bolýar. Bu çäklendirme ýurtdaky agyr ykdysady krizis, iş ştatlarynyň köpçülikleýin kemeldilmegi netijesinde, barha köp adamyň ýurtdan çykmak ugrundaky tagallalaryna gabat gelýär. Munuň bilen bagly, mümkin korrupsiýa hadysalary barada hem maglumat gowuşýar.
Ýurduň tas ähli welaýat merkezlerinde, şol sanda Aşgabatda raýatlaryň biometriki pasport almakdaky kynçylyklary şu ýylyň başynda güýçlenip başlady. Ýurduň käbir sebitlerinde biometriki pasportlar üçin nobatlar ençeme aý soň berilse, käbir welaýatlarda pasport bermek işi wagtlaýynça togtadylýar.
“Türkmenabadyň Migrasiýa edaralary 1-nji iýundan başlap nobata ýazylmak üçin talon bermegini bes etdiler. Häzirki wagtda, diňe mundan iki aý öň nobata ýazylan raýatlaryň arzalaryna seredilýär. Nobata ýazylmak üçin, dekabrda gaýtadan gelip görmek maslahat berilýär” diýip, bu ýagdaýlary başdan geçiren ýerli ýaşaýjylaryň biri 5-nji iýunda habarçymyza gürrüň berdi.
Ilat arasynda biometriki pasport diýlip tanalýan “Türkmenistanyň raýatynyň Türkmenistandan gitmek we Türkmenistana gelmek üçin pasporty” 2013-nji ýyldan başlap ýurtdan çykmak üçin adaty raýatlara zerur bolan ýeke-täk resminama hökmünde kabul edildi. Ondan ozal ýurtda hereket eden içerki pasportyň daşary ýurda çykmakda ulanylmagyna kanun esasynda gadagançylyk girizildi.
Türkmenistan öz raýatlaryna biometriki pasporty diňe ýurduň içinde berýär. Köp ýurtdan tapawutlylykda, daşary ýurtlardaky türkmen diplomatik wekilhanalarynda pasport bermek göz öňünde tutulmaýar.
Bu sebäpli, biometriki pasport almak isleýänleriň arasynda, hususan-da Türkiýede pasportlarynyň möhleti tamamlanandan soň, onuň möhletini uzaltmak üçin yzyna gelen raýatlaryň hem köpdügi bellenilýär.
Habarçymyzyň migrasiýa edarasyndaky çeşmesi özlerindäki bu bökdençligi tehniki ýagdaýlar bilen baglanyşdyrdy. Ol häzirki çäkli işgär sanynyň, şol sanda ýörite blankalaryň ýetmezçiliginiň hem adatdan daşary artan talaby kanagatlandyryp bilmeýändigini öňe sürdi.
Şol bir wagtda, paranyň öwezine, ençeme aý öňünden resmi taýdan nobata ýazylman hem, pasport üçin arzany tabşyryp bolýandygy bellenilýär.
“Her adam başyna 500 dollar berseň, arzaňy şol bada kabul edýärler. Pasport adatça 40 günden soň taýýar bolýar. Emma, elbetde, parany berer ýaly ynamdar araçyny hem tapmaly bolýar” diýip, habarçymyzyň söhbetdeşi belledi.
Azatlyk bu mümkin korrupsiýa hadysalaryny resmi taýdan tassykladyp bilmedi. Türkmenabadyň Migrasiýa edarasy hem kommentariýa bermedi. Emma dürli çeşmelerden gelýän tassyklanmadyk maglumatlarda alym-berim hadysalarynyň pasport almak işinde giňden ýaýrandygy bellenilýär.
Türkmen häkimiýetleri ýokarky meseleleri resmi taýdan boýun alman, barha köp raýatyň ýurtdan çykmak meselesini olaryň syýahat mümkinçiliklerini çäklendirmek bilen çözmäge synanyşýar.
Garaşsyz turkmen.news neşiri golaýda Türkmenabadyň ýag zawodunyň birdenkä 11 işgäriniň wezipesinden çykyp, daşary ýurda gidendigini ýazýar. Zawodyň ýolbaşçylary, şeýle ýagdaýlaryň ýene gaýtalanmagyndan, netijede önümçiligiň durup galmagyndan howatyr edip, işgärlerinden biometriki pasportlaryny tabşyrmagyny talap etdiler.
Türkmenistanda daşary ýurt döwletlerine barýan raýatlaryň zerur bolan ähli resminamalary, şol sanda wizalary düzüw bolan halatynda hem, bu ýagdaý kä halatlarda raýatyň daşary ýurt döwletine syýahat etmegine türkmen häkimiýetleri tarapyndan rugsat beriljekdigini aňlatman bilýär.
Ýurduň güýç edaralary wagtal-wagtal düşündiriş bermezden raýatlaryň ýurtdan çykmagyny eden-etdilikli gadagan edip bilýär.
Türkmenistanyň Baş kanunynda raýatlaryň söz azatlygy we hereket erkinligi kepillendirilýär. Şol bir wagtda, adam hukuklaryny goraýjy halkara guramalar Türkmenistanyň hökümetini ýurtda adam hukuklaryny çynlakaý bozmakda, özge pikirli adamlara basyş etmekde yzygiderli tankyt edýär.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPNulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.