Täze ýyl nirä, haçan geldi?

Täze 2023-nji ýyl hem ýetip geldi.Wagt guşaklygy sebäpli täze ýyly Samao, Kiribati we Tokelau adalary ilkinji bolup garşy aldylar.Kiritimati adasy (Roždestwo adasy hem diýilýär) geografik taýdan ýerleşişi sebäpli ilkinji bolup täze ýyla gadam basdy.

Soňra bolsa Fiji we Täze Zelandiýa täze ýyly garşylady.Awstraliýanyň meşhur Sidneý, paýtagt Kanberra şäherlerini öz içine alýan Täze Günorta Uels hem-de Wiktoriýa ştatyny we Tasmaniýany adasyny öz içine alýan böleginde (utgaşdyrylan ählumumy wagt/UTC +11) senenama 2023-nji ýylyň 1-nji ýanwaryny, sagat 00:00-y görkezende ýurdumyzda sagadyň dili (UTC +5) 18:00-y görkezýärdi.

Awstraliýada ýerli wagt biraz çylşyrymly bolup, ýurt jemi 3 sagat guşaklygynda ýerleşýändigine garamazdan, 5 sany tapawutly wagt ulanylýar.Olaryň üçüsi tegelek wagt hasaby bolsa, ikisi 30 minut tapawutly wagtdyr. Ýeri gelende bellesek, adatça ýurtlaryň ýa-da sebitleriň arasyndaky wagt tegelek bir sagat bilen tapawut edýän bolsa, Owganystan, Hindistan ýaly käbir ýurtda 30 minutlyk sagat tapawudy ulanylýar.

Awstraliýanyň iki sebitinde hem şeýle wagt hasaby ýöredilýär.Iki sagatdan soňra bolsa, Günorta we Demirgazyk Koreýada, Ýaponiýada, Russiýanyň we Awstraliýanyň käbir ýerlerinde feýerwerkleriň sesi ýaňlandy.Bu sebitde esasy baýramçylyk dabarasy Seulda geçirilip, uzynlygy 555 metre ýetýän Lotte World Tower gökdiräninde dürli ýagtylyk şüweleňleri guraldy.

Ýene bir sagat geçensoň, Russiýanyň Uzak Gündogar sebitindäki käbir ýerlerde, Gonkong, Taýwan adalarynda, Tailandda, Mongoliýanyň belli bir bölegine Täze ýyl geldi.

Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäheri hem Täze ýyl dabaralarynyň iň şowhunly garşy alnan şäherleriniň biri boldy. Bu şäherde ýerleşýän dünýäniň iň beýik binasy bolan Burj Halifa-dan feýerwerkler atyldy, binanyň ýüzünde Täze ýyly alamatlandyrýan ýazgylar görkezildi.

Ýewropada Germaniýa, Fransiýa we Italiýa şol bir wagt guşaklygynda ýerleşýändigi sebäpli Täze ýyla birwagtda gadam basdy. Fransiýanyň paýtagtyndaky iň şowhunly dabaralar meşhur Şanzelize şaýolunda bellenildi.

Londondaky Big Ben sagat diňiniň jaňlary hem täze ýyl üçin kakyldy. Şäheriň içinden geçýän Temza derýasynyň töwereginde feýerwerkleriň şowhuny boldy.

ABŞ-da bolsa, ýüz müňlerçe adam täze ýyly Nýu-Ýorkuň Taýms meýdançasynda garşy aldy. Bu şäherde iki ýyldan bäri Covid-19 pandemiýasy sebäpli Täze ýyl baýramçylygy köpçülikleýin geçirilmändi. Bu meýdançada Täze ýyl baýramçylygy bilen bagly dabaralar 1904-nji ýyldan bäri geçirilip gelinýär.

Braziliýanyň Rio-de-Žaneýro şäheri hem Günorta Amerikada iň şowhunly baýramçylyk dabarasynyň geçirilen ýerine öwrüldi.

Täze ýyly iň soňky bolup, UTC-11 wagt guşaklygynda ýerleşýän Samoa, Niue, Midueý amerikan adalarynyň ýaşaýjylary garşy aldylar. Bu adalar baýramçylygy ilki belleýän ýurtlaryň golaýynda ýerleşýär. Olaryň arasynda täze günüň başlanýan ýeri hasap edilýän çyzyk geçýär.

Ýeriň öz okunyň daşyndan aýlanýan wagty 24 sagat bolany üçin Ýer togalagynda 24 sany sagat guşaklygy bar. 0-njy meridian Angliýanyň paýtagty Londonyň golaýyndaky Grinwiç şäherinden geçýär. Şeýle-de bolsa, täze günüň başlanýan ýeri Ýuwaş ummanynyň üstünden geçýär. Şeýlelikde, 0-njy meridian gije-gündiziň wagtynyň laýyk ortasynda ýerleşýär. Ýer togalagynda 360 meridian bolup, her 15 meridian 1 sagada gabat gelýär. Ýagny, her meridianyň arasynda 4 minut tapawut bar.

Täze gün, şeýle bolansoň, täze ýyl hem Ýuwaş ummanyndan geçýän wagt guşaklygyndan başlanyp, 24 sagatdan soňra ýene-de şol çyzyga ýetende tamamlanýar.Wagt guşaklygy UTC+12 hem-de UTC-12 hökmünde jemi 24 sagada bölünen hem bolsa, UTC-12 wagt guşaklygy adatça ulanylmaýar.

Bu guşaklykda ýerleşýän ilatly ýerler UTC+12 sagadyny, ýagny senenamada bolmalysyndan bir gün öňki wagty ulanýarlar.

Ýene degişli makalalar

15.09.2017 | Olimpiýa şäherçesinde “Aşgabat 2017” oýunlaryna gatnaşyjy ýurtlaryň otuzysynyň baýdaklary galdyrdy
Dünýäde Täze ýyly ilki bolup, Kiribati garşylady
Täze ýyl nirä, haçan gelýär?
Tebigat döredijiligiň ylham çeşmesi