MUHAMMET KURŞUN - Rusya'nın son zamanlarda İdil Nehri üzerinde yaptığı barajlar Hazar Denizi'nin İran kıyılarında suların yaklaşık 400 metre çekilmesine neden oldu.
Hazar Denizi'ndeki suların çekilmesi nedeniyle İran'ın kuzeydoğusundaki Gülistan eyaletine bağlı Gez kentinde daha önce yolcu ve yük taşımacılığı yapılan Gez Limanı kullanılamaz hale geldi. Sünni Türkmen şehrindeki, Türkmen Limanı ise eski önemini kaybetti.
Çevresel ve insan faktörünün neden olduğu kuraklık tehlikesiyle karşı karşıya kalan Hazar Denizi'ndeki suların çekilmesi ayrıca Rusya'nın İdil (Volga) Nehri'ne yaptığı barajlardan sonra hızlandı.
Azerbaycan, İran, Kazakistan, Rusya ve Türkmenistan'a kıyısı bulunan Hazar Denizi'nin besin kaynağı İdil Nehri'nin, havzanın suyunun yaklaşık yüzde 85'ini temin ettiği belirtiliyor. Rusya'nın İdil Nehri'ne son zamanlarda yaptığı barajlar, Hazar Denizi'nin besin kaynağının da kurumasına ve suyunun çekilmesine yol açıyor.
Gez kentinde çok değil 40-50 yıl öncesine kadar deniz feneri olarak kullanılan yapının günümüzde şehrin kavşaklarından birinin kulesine dönüştürülmesi, Hazar Denizi'ndeki sularda meydana gelen çekilmeyi göstermesi açısından sembolik öneme sahip.
"Rusya'nın yaptığı barajlar suyun çekilmesine neden oluyor"
AA muhabirine konuşan Gülistan Liman ve Denizcilik Kurumu Genel Müdürü Allahyar Esedi, Hazar Denizi suyunun en büyük kısmının Rusya'nın Volga Nehri'nden temin edildiğini belirterek, "Hazar Denizi'ne gelen suyun yüzde 85'i Volga'ya aittir.
Orada yapılan barajlar deniz suyu seviyesinin alçalmasına ve suların çekilmesine yol açtı.Limanların olduğu bölgede yükselti 70 santimetreden fazla azaldı ve sular 400 metre de geri çekildi." dedi.
İran kıyılarında suyun çekilmesinin nedeninin 2 büyük barajın yapılması olduğuna dikkati çeken Esedi, Kurumun da bu konuda bazı görüşmeler yaptığını söyledi.
Esedi, İdil (Volga) Nehri'nde yapılan barajların Rusya devletinin büyük politikalarıyla alakalı olduğunu vurgulayarak, suların çekilmesiyle oluşacak tehlikelere dair şunları söyledi:
"Suların çekilmesi önemli uyarıları da beraberinde getiriyor. Suların çekilmesi devam ederse Hazar Denizi'nin Gürgan Körfezi kuruyabilir. Buradaki Körfez'in kuruması eyalette kum fırtınasına yol açacaktır. Bunun dışında birçok doğal felaketle karşı karşıya kalabiliriz."
Gülistan eyaletinin 131 kilometre sahili ve Gez ile Türkmen adında iki limanı olduğunu dile getiren Esedi, Türkmen Limanı'nın tarihi ile ilgili de "Daha önce İran'ın kuzeydeki en büyük limanı Türkmen şehrindeydi. Bundan 100 yıl önce İmam Humeyni Limanı'na gelen (Şahpur) mallar oradan Türkmen Limanı'na ulaştırılır ve buradan da Azerbaycan'ın başkenti Bakü ile Sovyetler Birliği'ne nakledilirdi." bilgisini verdi.
Sular çekilince bazı bölgeler sosyal tesise dönüştü
Limanların bulunduğu kıyılarda irtifanın düşmesi ve suların çekilmesinin ardından daha önce gemilerin demirlediği yerler kumsal alanlara dönüştü.
Esedi, bu nedenle söz konusu yerlerin halihazırda daha çok halkın sosyal alanı olarak ve turistik amaçlı kullanıldığını ifade etti.
Buradaki 300 kayıkla yolcu taşımacılığı yapıldığını söyleyen Esedi, turistleri Türkmen ile Gez kentinden Aşurade Adası ve Miyankale Adacığı'na gezi amaçlı götürdüklerini, yılda 300 bin misafire ev sahipliği yaptıklarını aktardı.