Lebap welaýatynyň Saýat etrabynyň Yslam geňeşliginiň ýaşaýjysy, 72 ýaşly Şaniýazguly Asdanow, iň soňky çykalga hökmünde öz sesini, obalardaky ýaramaz ýaşaýyş-durmuş şertleri bilen bagly arz-şikaýatlaryny, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň üsti bilen häkimiýetlere eşitdirmäge çalyşýar.
Asdanow Adam hukuklary boýunça Türkmen inisiatiwasy guramasynyň “Türkmenistanyň hronikasy” neşirine ýüz tutup, obadaşlarynyň ýüzbe-ýüz bolýan köp sanly problemalary barada gürrüň berdi we öz sesleriniň häkimiýetlere eşitdirilmegini haýyş etdi.
Ýöne ondan ozal, raýat aktiwisti, ilkibaşda ýerli arçynlyga, Saýat etrabynyň häkimligine, prokuratura edarasyna, Baş prokuratura we Türkmenistanyň Mejlisine ýüz tutup, obalardaky ýaramaz ýaşaýyş-durmuş şertleri barada arzy-şikaýatlaryny beýan etmäge çalyşdy.
Saýat etrabynyň ýaşaýjysy obalardaky döwlet dükanlarynda ilatyň azyk paýlarynyň paýlanylmagynda bar bolan problemalar, obanyň saglyk öýüniň ýaramaz ýagdaýy, tiz kömek ulagynyň ýetmezçiligi we sandan çykan ýollaryň abatlanylmazlygy ýaly problemalaryň çözgüde garaşýandygyny aýdýar.
Raýat aktiwistiniň “Türkmenistanyň hronikasy” neşiriniň habarçysyna gürrüň bermegine görä, Yslam geňeşligindäki we golaý-goltumdaky obalaryň döwlet dükanlarynda ilatyň ýeňillikli azyk paýlary (adam başyna bahasy bir manatdan satylýan bir kilogram un we litri 8 manatdan satylýan 400 ml ösümlik ýagy) paýlananda ýerli ýaşaýjylardan esasy iýmit önümleriniň gapdaly bilen süýji-köke ýaly hyrydarsyz harytlary satyn almak talap edilýär.
Hyrydarsyz harytlar ýeňillikli azyk paýlarynyň çykdajylaryny tas iki esse artdyrýar.
Şeýle-de, oba ýerlerinde ýas çärelerine we sadakalara has köp un we ösümlik ýagy gerek bolýar, şonuň üçin, 72 ýaşly oba ýaşaýjysy, dükanlarda bu harytlaryň ätiýaç möçberleriniň saklanylmagyny teklip edýär.
Saýat etrabynyň bazarlarynda azyk önümleriniň bahalary döwlet bahasyndan 6-7 esse gymmat satylýar.
Oba ýaşaýjysy 50 ýyl töweregi mundan ozal ulanylmaga berlen ýeke-täk saglyk öýüniň Yslam geňeşligi bilen bir hatarda başga-da birnäçe obanyň ýaşaýjylaryna hyzmat edýändigini, onuň abatlaýyş işlerine mätäçdigini, saglyk öýünde ýekeje feldşeriň işleýändigini we ol ýerde ilata zerur bolan derman serişdeleriniň tapdyrmaýandygyny aýdýar.
Şeýle-de, raýat aktiwisti obada adatdan daşary ýagdaý ýüze çykan halatynda Tiz kömek getirmegiň töwereginde bar bolan kynçylyklar, oba ýerlerinde hatardan çykan gara ýollar barada gürrüň berdi.
Ýerli ýaşaýjylar 2017-nji ýylda obanyň saglyk öýüne prezidentiň adyndan sowgat hökmünde gowşurylan Tiz kömek ulagynyň haýryny görüp bilmeýärler. Saýadyň etrap merkezinde ýerleşýän Tiz kömek gullugy gyssagly kömek sorap ýüz tutýan oba ýaşaýjylarynyň adatdan daşary jaňlaryna özbaşdak çykalga tapmagy tabşyryp jogap berýärler.
Şeýlelikde, oba ýaşaýjylary adatdan daşary gyssagly saglyk ýagdaýlary ýüze çykan halatynda özbaşdak transport tapyp, hassany 25 kilometr uzaklykda ýerleşýän iň ýakyn şähere eltmeli bolýarlar. Şeýle kynçylyklaryň arasynda, näsagyň hassahana ýolunda aradan çykýan halatlary, ýa-da ýol sarsgynlary zerarly, onuň ýagdaýynyň erbetleşýän halatlary hem bolýar.
Şeýle-de, raýat aktiwisti Yslam geňeşliginde ýollaryň tomsuna çäge, gyşyna palçyga bulaşýandygyny, ýollary abatlamak üçin zerur bolan maliýe serişdeleriniň bölünip berilmeýändigini gürrüň berdi.
Raýatlar ýurduň dürli sebitlerinde birmeňzeş problemalar bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar. Azatlyk Radiosynyň habarçylary hem mundan ozal ençeme gezek ilatyň azyk paýlarynyň paýlanylmagy bilen bagly bar bolan problemalar, hatardan çykan ýollar, oba ýaşaýjylarynyň ýaşaýyş-durmuş şertleri barada yzygiderli habar berip gelýär.
Türkmenistanda bar bolan problemalara ünsi çekmeklik, arz-şikaýatlar bilen baglylykda garaşsyz media serişdelerine, ynsan hukuklaryny goraýjy guramalara ýüz tutmaklyk “goşmaça kellagrylara”, häkimiýetler tarapyndan yzarlamalara sezewar bolunmagyna, hatda syýasy matlaply aýyplamalar bilen tussaglyga höküm edilmek ýaly howp-hatarlara ýol açyp bilýär.
Ýatlasak, öz hünär hukuklary ugrunda göreşip, 2021-nji ýyl noýabrynda häkimiýetler tarapyndan dokuz ýyl türme tussaglygyna duçar edilen we 2022-nji ýylyň dekabrynda prezidentiň amnistiýasy bilen türmeden boşadylan Hursanaý Ismatullaýewa; daşary ýurtlardaky türkmen oppozisiýa aktiwistleri bilen gatnaşykda güman edilip, 2020-nji ýylyň sentýabrynda syýasy matlaply “huligançylyk” aýyplamalary bilen türme tussaglygyna höküm edilen we iki ýyl töweregi soň "günäsi geçilen" Pygambergeldi Allaberdiýew; ýa-da birmeňzeş matlaplar’ bilen tussag edilip, heniz hem gözenegiň aňyrsynda galýan aktiwist Myrat Duşemow, ýa-da "YouTube ulgamynda Türkmenistanda koronawirusa alada bildirenden soň", türme tussaglygyna höküm edilendigi mälim bolan Myrat Öwezow; garaşsyz neşire ýurduň içinden surat iberen raýat žurnalisti Nurgeldi Halykow ýaly raýatlaryň azatlykdan mahrum edilmegi Türkmenistanda açyk sözlülige we tankyda garşy çydamsyzlygyň gerimini açyp görkezýär.
Türkmenistanyň hökümeti ynsan hukuklaryny goraýjy halkara guramalar tarapyndan adam hukuklaryny depelemekde, raýatlaryň esasy azatlyklaryny, şol sanda söz azatlygyny, metbugat azatlygyny, pikir azatlygyny, syýasy we raýat azatlyklaryny berk çäklendirmekde tankyt edilýär.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.