İslam Dünyası Anayasa Yargısı Konferansı (İDAY), İstanbul'da düzenlenen açılış kongresinin ardından resmi olarak kuruldu ve Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan da konferansın dönem başkanlığına seçildi.
Anayasa Mahkemesi'nden yapılan yazılı açıklamaya göre, Yüksek Mahkeme'nin İstanbul'da düzenlediği İslam Dünyası Anayasa Yargısı Konferansı Açılış Kongresi kapsamında, 23 Aralık 2022 tarihinde İstanbul Swissotel the Bosphorus'da sempozyum düzenlendi. Oturum başkanlığını Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Hasan Tahsin Gökcan'ın yaptığı "Temel Hakların Korunmasında Yüksek Mahkemelerin Rolü" konulu 1. oturumda, İslam ülkelerinden gelen anayasa mahkemesi başkanları sunum yaptı.
"İslam Ülkelerinde Anayasaya Uygunluk Denetiminde Farklı Modeller" konusunun görüşüldüğü 2. oturumun başkanlığını ise Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Kadir Özkaya üstlendi. Gün boyu devam eden oturumlarda yüksek yargı mensupları, ilgili konularda sunumlar yaparak fikir alışverişinde bulundu.
İDAY RESMİ OLARAK KURULDU
Anayasa Mahkemesi'nin ev sahipliğinde 24 Aralık'ta düzenlenen İslam Dünyası Anayasa Yargısı Konferansı (İDAY) Açılış Kongresi'ne ise İslam dünyasından anayasa yargısı yetkisini kullanan 32 anayasa mahkemesi ve yüksek mahkeme ile uluslararası kuruluşlardan başkan ve temsilciler katıldı.
Kongrede, 15 Aralık 2018 tarihli İstanbul Deklarasyonu ile 17 Eylül 2021 tarihli Bandung Deklarasyonu'na dayanılarak İslam dünyası anayasa yargısı mercileri için resmi ve bağımsız bir yargı platformunun oluşturulması kararlaştırıldı.
Kongrede ayrıca, Bandung Deklarasyonu ile görevlendirilen Çalışma Komitesi tarafından hazırlanan tüzük taslağı görüşülerek kabul edildi ve İslam Dünyası Anayasa Yargısı Konferansı resmi olarak kuruldu. Tüzüğün imzalanması sonrasında İslam Dünyası Anayasa Yargısı Konferansı'nın resmi olarak kurulduğunu açıklayan İstanbul Deklarasyonu, Anayasa Mahkemesi Üyesi Engin Yıldırım tarafından okundu.
TÜRK-AY'A İLİŞKİN TÜZÜK KABUL EDİLDİ
22-24 Nisan 2022 tarihleri arasında kurulan Türk Dünyası Anayasa Yargısı Konferansı'na (TÜRK-AY) ilişkin tüzük, konferansta kabul edilerek imzalandı. Konferansa, TÜRK-AY üyesi Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve gözlemci olarak Türkmenistan ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti katıldı.
Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, İDAY ve TÜRK-AY'ın ilk dönem başkanı olarak seçildi.
Konferansın deklarasyon metninde ise şunlar kaydedildi:
"Anayasanın ve bu anayasal değerlerin koruyucuları olan İslam dünyasının anayasa/yüksek mahkemeleri/konseyleri ve muadili kurumlarının başkan ve temsilcileri olarak biz, hukukun üstünlüğünü güvence altına almanın yanı sıra, hukukun üstünlüğü ve tüm insanlığın onurlu bir şekilde, çeşitli din ve inançlarla bir arada barış içerisinde yaşaması ilkelerine zarar veren yabancı düşmanlığı ve İslamofobi teşkil eden söylem ve uygulamalara karşı mücadelemiz konusundaki taahhüdümüzü bildiririz.
Yukarıdakiler ışığında, İDAY üyelerinin insanlığın ve İslam dünyasının ortak değerlerine sıkı sıkıya bağlı olduğu ortadadır. İslam dünyası anayasa yargısı mercilerinin başkanları ve temsilcileri olarak bizler, Müslüman ülkelerde, yukarıda anılan değerler ile ilkelerin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi amacıyla anayasal hususlar bağlamında bilgi ve iyi uygulama örnekleri paylaşımında bulunmak suretiyle paydaşlık kurma yönündeki taahhüdümüzü teyit ederek, anayasa yargısı alanında daimi bir birliğin kurulmasının bu kurumlar arasındaki işbirliğini ve tecrübe ve bilgi alışverişini büyük ölçüde artıracağına ve başarı ve devamlılık için bu hedeflere ulaşılmasının, bu özerk ve bağımsız yargı çerçevesini oluşturan anayasa yargısı mercilerinin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile yakından bağlantılı olduğuna inanarak, işbu belge ile aşağıdaki hususları kabul ettiğimizi beyan ederiz:
1- Resmi yargı platformunun resmi adının 'Conference of Constitutional Jurisdictions of the Islamic World (CCJ-I) (İslam Dünyası Anayasa Yargısı Konferansı (İDAY)' olarak kabul edilmesi;
2- İDAY Tüzüğü'nün kabul edilmesi;
3- İDAY'ın bir sonraki kongresinin üyeler kurulunun belirleyeceği yerde gerçekleştirilmesi.
Bugün burada hazır bulunan heyet başkanları ve temsilcileri, başarılı ve verimli geçen bu açılış kongresi ile gösterdiği misafirperverlik için Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi'ne sonsuz teşekkürlerini iletir ve ayrıca görevlerini sıkı bir çalışma ve özveriyle yerine getiren Çalışma Komitesi'nin bütün üyelerine şükranlarını sunar."