Birleşen Milletler Guramasynyň könelişen elektron enjamlar baradaky maglumatnamasynda dünýäde her ýylda jan başyna 7,3 kilogram elektron enjam ulanyşdan galýar.Oýun oýnalýan enjamlaryň, smartfonlaryň her ýylda täze nusgasy çykýar.
Telewizorlaryň täze nusgalarynyň çykmagy bilen adamlar telewizorlaryny gysga wagtdan täzelemegi kem görenoklar.Sanly ulgamyň çalt depginler bilen ösmegi netijesinde elektron enjamlaryň ulanyş möhleti hem gysga bolýar.Bu bolsa elektron zyňyndylaryň has köp peýda bolmagyna getirýär.
Elektron enjamlaryň düzüminde altyn, palladiý, kümüş, mis, alýumin ýaly gymmatly materiallar bolýar.Her ýyl ulanyşdan galýan elektron enjamlarda şeýle materiallaryň 57 milliard dollarlyk mukdarynyň bardygy çaklanylýar.Adatça daşky gabarasy plastmassadan öndürilýän elektron enjamlaryň agramynyň 49 göterimini metallar, 33 göterimini plastmassa, 12 göterimini aýna we beýleki materiallar emele getirýär.
Soňky ýyllarda könelişen elektron enjamlaryny gaýtadan işlemekde uly öňegidişlikler gazanyldy.Adamlar ulanmaýan elektron enjamlary gaýtadan işleýän degişli kärhanalara tabşyrmaga höweslendirildi.Mysal üçin Tokio 2020 tomusky Olimpiýa oýunlary üçin taýýarlanan altyn, kümüş we bürünç medallaryň ählisi köne elektron enjamlardan ýasaldy.
Elektron enjamlary ýok etmek kyn, olary gaýtadan işlemek üçin ilki materiallaryna görä böleklere bölünýär.Kärhanalar uly enjamlaryň gaýtadan işlenmegi üçin ýüzlerçe hünärmeni işe alýarlar we enjamyň misini, alýuminini we polat galyndylaryny gaýtadan ulanýarlar.
Käbir elementler gaýtadan işlenip bilinýän hem bolsa, enjamyň merkezindäki kremniý çiplerini dikeldip, gaýtadan ulanmak kyn bolýar.Enjamlaryň gaýtadan peýdalanyp bolmajak bölekleri ýok edilýär.Häzirki wagtda elektron enjamlaryň 20 göterime golaýy çig mal hökmünde gaýtadan peýdalanylýar.