Ýarym asyr mundan ozal bir adamdan beýlekisine habar ibermek üçin edilýän amallaryň ählisi köp energiýa we köp wagt talap edýärdi.Indi internetiň kömegi bilen Ýer şarynyň bir nokadyndan beýlekisine birnäçe sekuntda habar iberilip bilner.
Beýle bolsa, munuň üçin näçe energiýa gerekkä?Internetiň ähli amatlyklaryna öwrenişdik, emma ony saklamak üçin ummasyz serişde gerekdigi barada pikir hem etmeýäris.Poçta bilen hatlary köne usulda ibermek has tygşytly bolmazmy?
Internet ýaly ulgamyň näçeräk energiýa sarp edýändigini hasaplamak üçin, onuň her bir bölegini internetde ýerleşýän maglumatlary saklaýan we gaýtadan işleýän şol millionlarça serwerleri we kompýuterleri sowatmagyň we tehniki hyzmat etmegiň elementlerini göz öňünde tutmalydyr. 2011-nji ýylda höwesjeňler Barat Ragawan we Jastin Ma, bütin dünýäniň sarp edýän iň azyndan takmynan mukdarda energiýa hasaplamaga synanyşdylar.
Mundan başga-da, hasaplamalarynda diňe bir maglumat merkezleriniň, sowadyş ulgamlarynyň we kabul ediş enjamlarynyň işine sarp edilýän energiýany däl, eýsem kompýuterleriň önümçiligine, kabel goýmak we ş.m.göz öňünde tutuldy.
Bütin dünýä internet torunyň ýylda 84-143 GWt energiýa sarp edýändigi ýüze çykdy.Takyk maglumatlary kesgitläp bolmaýar, çünki serwerler we kompýuterler dürli agyrlykda işläp bilerler.Bu ýerde internetiň işlemegi we sarp edilmegi üçin zerur hasaplaýyş enjamlaryny öndürmekde ýyllyk energiýa sarp edilişini goşsak, netijede 170-307 GWt-a çenli bolýar, bu dünýädäki ýyllyk sarp edişiň 2%-inden az.
Bu aralykda, internet hakykatdan hem durmuşymyzy has amatly edýär.Emma bu netijeler 2011-nji ýylyň ahyryna – 2012-nji ýylyň başyna degişlidir. Şondan bäri bu ugurda gözleg amala aşyrylmady.
Emma 2011-nji ýyldan 2016-njy ýyla çenli global energiýa sarp edilişiniň 1,1 esse ýokarlanandygynyň subutnamasy bar.Barat Ragawan we Jastin Ma tarapyndan alnan maglumatlary bu koeffisiýent bilen köpeltsek şeýle netije çykýar – 187-338 GWt.
Bu bolsa, internet energiýasyny sarp etmegiň mukdaryny döwrümiziň hakykatyna has ýakynlaşdyrýar.
Çaryguly JAMMAÝEW,
Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymy