Azerbaýjan, Türkiýe we Türkmenistan respublikalarynyň üçtaraplaýyn ýygnagy bu duşuşygyň bahanasy bilen Kaspi deňzinde barlygyny güýçlendirmek üçin Ankaraň resmilerine gowy mümkinçilik döretdi.
Şunuň bilen baglylykda, şu gün (sişenbe - 24-nji fewral) Azerbaýjan, Türkmenistan we Türkiýe Respublikasynyň daşary işler ministrleriniň bäşinji üç taraplaýyn ýygnagy Ankarada başlandy. Üç taraplaýyn duşuşygyň esasy meýilnamalary sebitleýin we halkara meseleler bolar.
Ekspertler , Merkezi Aziýada we Hazar deňzinde energiýa meselesiniň we dünýä bazarlaryna geçirilmeginiň türk tarapynyň bäşinji üç taraplaýyn ýygnakda ara alyp maslahatlaşjak iň möhüm meseleleriniň biridigine ynanýarlar. Ýükleriň bir bölegini Merkezi Aziýadan Ýewropa, Türkmenistan, Azerbaýjan, Gruziýa we Türkiýe arkaly geçirmek, Owganystan-Türkmenistan, Azerbaýjan Respublikasy, Gruziýa we Türkiýe transport ýollaryndan peýdalanmak we Türkmenistan we Azerbaýjan respublikasynyň tebigy gazynyň bir bölegini Ýewropa eltmek, bu ýygnakda ara alnyp maslahatlaşyljak iň möhüm meseleleriň biridir.
Aslynda, Türkmenistan we Azerbaýjan Respublikasy Hazar deňzinden uglewodorod energiýasyny geçirmek arkaly dünýä bazaryna ýakynlaşmak isleýär.Bu meseläni Azerbaýjan Respublikasynyň howpsuzlyk meseleleri boýunça bilermeni "Elham Şaban" nygtady: "Kaspi deňzi diýlip atlandyrylýan ýeriň aşagyndaky Hazar deňzinden Türkmenistanyň gaz geçirijisini Azerbaýjana geçirmek meýilnamasy Hazaryň ähli goňşulary tarapyndan tassyklanmalydyr we bu etapda ylalaşmak kyn bolar, emma ýewropanyň içinde has uly meseleler bar. " Gündogar-Günbatar energiýa geçiriş taslamasy, şol sanda Trans-Kaspi taslamasy ýewropa Bileleşiginiň we ABŞ-nyň taslamasydyr.
Bu meýilnamanyň maksady, Türkmenistan we Azerbaýjan Respublikasy bilen Russiýany we Eýrany aýlamakdyr.Aslynda bu meýilnama energiýa geçirişiniň syýasy meýilnamasy hem hasaplanýar. Şeýle-de bolsa, Kaspi ýa-da Owganystan ýoly arkaly türkmen gazynyň günbatara geçirilmeginiň hem öz päsgelçilikleri bar.
Häzirki wagtda kuwwaty 36 milliard kub metre we 55 milliard kub metre çenli giňeldilip bilinýän Türkmenistan-Hytaý gaz geçirijisi işjemeýär.Türkmenleriň Eýrana gaz geçirijileri häzirki wagtda ýok. Şeýle-de bolsa, bu gaz geçirijisi üçin 20 milliard kub metr işlenip düzüldi. Şeýle-de bolsa, bu energiýa geçiriji ugry üçin hatda belli bir kuwwat hem kesgitlenmedi.
Bu ýagdaýlardan başga-da, Hazar deňziniň täze kanuny düzgüni entek kesgitlenmedi we Eýran bilen Russiýa daşky gurşaw meselesi sebäpli bu energiýa geçiriş meýilnamasyna garşy çykdylar.Umuman aýdanyňda, Ankarada geçirilen üçtaraplaýyn duşuşygyň Türkiýä Azerbaýjan Respublikasynyň kömegi bilen Hazar sebitindäki täsir meýdanyny ýene bir gezek güýçlendirmegine mümkinçilik döredjekdigini aýtmak gerek.