Gyzyl kitabyna girýän äpet uly bürgüt Aşgabadyň merkezi etrapçalarynyň birinde mesgen tutdy. Uly ýyrtyjy guş Parahat-7/2 etrapçasyndaky köpgatly ýaşaýyş jaýyň girelgesiniň öňündäki bagda ýaşaýar. Ýerli ýaşaýjylar adaty bolmadyk bu goňşulykdan howatyr bolýarlar.
2-nji jaýyň we golaýdaky jaýlaryň ýaşaýjylary bu adaty bolmadyk jandaryň öz ýanlarynda ornaşandygyny ýakynda bilip galdyar. Bürgüdiň barlygy, hususan-da, kiçi öý haýwanlarynyň ýitmegi bilen baglanyşykly ýakymsyz ýagdaýlar ýüze çykandan soň äşgär boldy.
"Bürgüt ýaşaýjylaryň iýmitlendirýän pişiklerini iýdi. Guş daşky gurşawa we çagalara aç-açan howp salýar" - diýip, ýerli ýaşaýjylaryň biri gürrüň berdi.
Azatlyk Radiosynyň Aşgabatdaky habarçysy bu ýyrtyjy guşuň ýerleşýän ýerine baryp gördi we ýerli ýaşaýjylar bilen söhbetdeş boldy.
Ululygy bir metrlik bürgüt, birinji gatdaky kwartiralaryň birine degişli jaýyň öňündäki bakjada ýaşaýar. Ullakan guş kiçijik diwar bilen gurşalan gyrymsy agaçly howluda oturýar. Onuň üçin kapasa göz öňünde tutulmandyr.
Bürgüdiň bu howluda haçan peýda bolandygy belli däl. Käbir ýaşaýjylar onuň barlygyny iki hepdä golaý wagt mundan ozal bilip galypdyr.
Ýerli ýaşaýjylar ýyrtyjynyň ganhorlugyndan nägile bolýarka, olaryň sözlerine görä, guşuň eýesi onuň asla howply däldigini aýdypdyr.
"Guşuň eýesi, onuň ady Sapar, kämahal ony serhetçilere meňzeş eşikde görýärler, öz guşunyň towukdan hem howply däldigini aýdýar" - diýip, Azatlygyň habarçysy ýaşaýjylaryň sözlerine salgylanýar.
Habarçymyz bürgüdiň eýesi bilen duşuşyp bilmedi.
Bu aralykda bu ýyrtyjy jandar köp adamly ýerde ýaşaýar. Onuň oturýan ýeriniň gapdalyndan pyýadalar üçin ýoda we awtoulag ýoly geçýär. Bakjanyň daşyndaky diwaryň daş tarapyndan töleg terminaly we ýşaýjylaryň dynç almagy üçin oturgyçlar bar. Guşuň bagy terminalyň arka tarapynda ýerleşýän daşa daňylan.
Ýaşaýjylar töleg terminalynyň ýakynlygynyň we bürgüdiň daňylan ýüp-bagynyň uzynlygynyň pul geçirmek üçin gelenlere zyýan ýetirmäge mümkinçilik berýändigine ünsi çekýärler.
"Golaýda mydama çagalar gezelenç edýärler. Ýaşaýjylar üçin oturgyçlar hem şu ýerde" - diýip, habarçymyz aýdýar.
Ýaşaýjylar, köpgatly ýaşaýyş jaýynda seýrek haýwanlaryň ýa-da guşlaryň saklanmagynyň adaty ýagdaý däldigini aýdýarlar. Şeýle-de, olar hatda köpgatly ýaşaýyş jaýyň öňünde howlynyň bolmagynyň hem indi seýrek duş gelýändigini belleýärler. Soňky birnäçe ýylyň dowamynda Aşgabadyň häkimiýetleri ýaşaýjylaryň jaýlarynyň öňündäki bakjalaryny gadagan edip, ähli ösümlikleri çapyp çykypdy.
Paýtagt häkimiýetleri öý haýwanlaryna gözegçilik, olaryň eýelerine bolsa, dürli basyşlary edip gelýär.
Golaýdaky jaýlaryň ýaşaýjylary, jaý dolandyryş edarasyna, şeýle hem polisiýa ýüz tutanlarynda häkimiýetler tarapyndan hiç hili reaksiýa bolmandygyny aýdyp, munuň özlerini geň galdyrandygyny gürrüň berdiler.
"Jaý dolandyryş edrasynda hiç hili reaksiýa bildirmediler.Polisiýa nokadynda hem ýüz öwürdiler.Polisiýa guşuň eýesi bilen gürleşenden soň hiç zat edip bilmejekdigini aýtdy.Polisiýada 'çagaňyz şol ýerde ýöremesin' - diýdiler.
Polisiýanyň ýanyndaky raýat eşikli adam, 'pişiklerden we pişijiklerden arassalar ýaly' Mir 7/1-de bürgüdi getirmeli diýdi.Görnüşi ýaly, öýsüz pişikleri iýmitlendirmek we çagalary haýwanlara rehimdar terbiýelemek düzgünleri bozýar-da, howply ýyrtyjy, Gyzyl kitap guşuny kapasasyz ýaşaýyş jaýynyň ýanynda saklamak adaty bir zat bolýar" - diýip ýerli ýaşaýjylaryň ýene biri aýtdy.
Azatlyk Radiosynyň ýerli polisiýa bölüminiň wekillerinden teswir almak synanyşyklary şowsuz boldy.
Bu aralykda, öý haýwanlary we guşlar häkimiýetleriň ünsüni özüne çekýär. Gözegçiliksiz galan öý haýwanlary köplenç ýaşaýjylaryň gözüniň öňünde köçede tutulýar we rehimsizlik bilen ýok edilýär.
Geçmişde guşlar hem gadagan edilipdi. 2022-nji ýylyň tomsunyň ahyrynda Aşgabadyň hemme ýerinde kepderiler gözlenipdi. Olaryň bar ýerlerinde reýd geçirilip, guşlar eýeleriniň ellerinden alnypdy, kapasalar ýok edilipdi. Şäher ýaşaýjylarynyň itleri we pişikleri öýlerinde saklamagy seýrek däl. Käbirler guşlary, şol sanda kepderileri iýmitlendirýärler.
Bürgütleri eldekileşdirmek ýurtda gadymy däp-dessur bolup, geçmişde olary ösdürip ýetişdiripdirler we türgenleşdirilip, aw üçin ulanypdyrlar, ýöne olar oba ýerlerinde, ýörite bellenen ýerlerde saklanypdyr.
Rus dilinde hem okaň
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPNulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň doly gizlinligini kepillendirýär.