Kesel hökmünde kabul edilýän we iň gysga kesgitlemesi bedeniňde ýagyň ýygnalmagy bolan semizlik ýa-da aşa ýaglanma, öňüni alyp boljak ölüm wakalarynyň hatarynda çilimden soň 2-nji orunda gelýär.
TRT TSR-nyň ähli diňleýjilerine Türkiýäniň paýtagty Ankara şäherinden mähirli salam. “Bilesigilijiniň Bellikleri” atly gepleşigimiziň şu günki bölüminde bolsa “Ähli nukdaýnazardan semizlik ýa-da aşa ýaglanma” atly temanyň üstünde durup geçmek isleýäris.
Iýmit arkaly alynýan energiýanyň, sarp edilýän energiýadan köp bolan halatynda artýan energiýanyň ýag hökmünde ýygnalmagy ýagdaýyna semizlik diýilýär.
Bir Kesel hökmünde kabul edilýän we iň gysga kesgitlemesi bedeniňde ýagyň ýygnalmagy bolan semizlik, öňüni alyp boljak ölüm wakalarynyň hatarynda çilimden soň 2-nji orunda gelýär.
Bütindünýä Saglygy goraýyş guramasynyň 2018-nji ýylda çap eden Saglygy goraýyş habarnamasyna görä, Türkiye Ýewropanyň iň semiz ýurdy hökmünde kesgitlendi. Her ýyl diňe Ýewropa sebitinde 1 milliondan gowrak adamyň ýogalmagyna sebäp bolýan semizligiň, 2025-nji ýylda her 5 adamyň 1-inde gabat gelinmegine garaşylýar.
Dünýädäki takmynan 2 milliard adamyň aşa agramy bar, şolaryň 650 milliony bolsa semizlik kategoriýasynda. Her ýyl diňe Ýewropa sebitinde 1 milliondan gowrak adamyň ýogalmagyna sebäp bolýan semizligiň, 2025-nji ýylda her 5 adamyň 1-inde gabat gelinmegine garaşylýar.
Sebäp bolýan keseller bilen birlikde saglygy goraýyş pudagyndaky çykdajylarda hem uly orun eýeleýän semizligiň ýygylygy soňky 42 ýylda azyndan 10 esse artdy. Kämilleşýän tehnologiýa bilen bilelikde hereketiň azalmagyna we iýmitleniş endikleriň çalt depginler bilen üýtgemegine baglylykda energiýanyň alynmagynyň artmagy semizligiň iň uly sebäpleriniň arasyndadygy pikir edilýär.
Semizlik lukmanlar tarapyndan ýürek-damar keselleri, dem alyş ulgamyndaky keseller, gipertoniýa, rak, süýji keseli, myşsa-skelet ulgamyndaky keseller bilen birlikde ençeme meseläniň döremegine sebäp bolýar. Ylmy derňewler semizligiň Ýewropada hasaba alynan süýjikeseliň 80 göteriminden, işemiki ýürek keselleriniň 35 göterimden we gipertoniýa keselleriniň 55 göteriminden jogapkärdigini ýüze çykardy.
Düşünjesiz berhiz ýa-da hünärmenleriň gözegçiligi bolmadan edilýän maşklar, semizlik üçin çözgüdiň ýokdugy ýaly tapawutly saglyk meseleleriniň döremegine sebäp bolýar.
Ýurdumyzda günsaýyn artmaga dowam edýän semizlik keseliniň bejergisi üçin hünärmen lukmanlar, dietologlar, psihologlar we fizýoterapewtler ýaly hünärmenleriň gatnaşmagynda geçirilýän programmalaryň durmuşa geçirilmegi gerek.
TRT TSR-nyň hormatly diňleýjileri, “Bilesigelijiniň Bellikleri” atly gepleşigimiziň “Ähli nukdaýnazardan semizlik ýa-da aşa ýaglanma” temaly bölümini diňlediňiz.